شاسی خودرو یکی از مهم ترین قطعات تشکیل دهنده خودرو میباشد. در واقع همان اسکلت بندی خودرو است که وظیفه بسیار مهمی را بر عهده دارد. شاسی خودرو باید توانایی تحمل وزن خودرو، موتور و دیگر متعلقات را داشته باشد. هر خودرو به طور کلی از سه قسمت اصلی یعنی بدنه، پیشرانه و شاسی تشکیل میشود. شاسی یا فریم در واقع یک چهار چوب و ساختار است که عموماً از فولاد سخت به شکل ناودانی ساخته میشود. بر روی این فولاد سخت، قسمتهایی هم چون پیشرانه، سیستم انتقال قدرت، سیستم فنر بندی و سیستم ترمز و فرمان نصب میشود. مواردی از قبیل تحمل بیشترین میزان وزن و تنش، سبکی، کمترین حجم، سهولت در پیاده سازی سیستم، هزینه نهایی برای اجرای سیستم، توانایی تغییر فرم در نقاط مشخص برای بالاترین میزان جذب ضربه، توانایی حفظ استحکام و عدم تغییر فرم در قسمتهای حیاتی برای حفظ توانایی مقاومت، قابلیت تعمیر ساده و بازیابی خصوصیات اولیه و در نهایت انتقال کمترین میزان لرزش و صدا به قسمتهای درونی اتاق، از خصوصیات یک شاسی خوب به شمار میرود.
در اکثر خودروهای سواری قسمت شاسی به اتاق متصل بوده و با هم مجموعه واحدی را تشکیل می دهند. در این حالت مجموعه اتاق و شاسی فقط بایستی وزن سرنشینان و اتاق را تحمل کنند. بنابراین نیروی زیادی به کف شاسی وارد نمی شود. در چنین مواردی شاسی از ورق هایی تشکیل شده که به منظور افزایش استحکام آن بر روی ورق ها تغییر شکل ها و برجستگی هایی توسط قالب های فرم دهی ایجاد گردیده است. این فرم ها و برجستگی ها باعث تجزیه نیروهای وارد بر ورق به مولفه هایی در جهات مختلف می شوند. در نتیجه میزان تنش های وارده در یک نقطه خاص کاهش خواهد یافت. گاهی اوقات نیز برای افزایش استحکام ورق کف اتاق از پروفیل های تقویت کننده در زیر آن استفاده می شود. ولی در برخی دیگر از خودروها برای ورق کف از ورق هایی با ضخامت بیشتر ( در حدود ۲ میلیمتر ) استفاده شده است.
در خودروهای سنگین همچون اتوبوس ها و کامیون ها که وزن زیادی به شاسی وارد می شود لازم است یک شاسی مجزا که از استحکام کافی برخوردار است وجود داشته باشد.در این حالت شاسی یک اسکلت بندی فلزی بسیار محکم است که کاملا از اتاق مجزا بوده و مجموعه ی اتاق نیز همچون سایر مجموعه ها بر روی شاسی نصب میگردد.
گاهی اوقات صرفا بعضی از قطعات اتاق همچون کف ستون ها و بغلیها به شاسی متصل می باشند و سایر قطعات به صورت مجزا بوده و توسط پیچ و یا پرچ به قسمت های ثابت متصل می شوند. این گروه از شاسی ها را شاسی و بدنه نیمه مجزا می نامند. در این قبیل از شاسی ها در عین حال که وزن شاسی خیلی سنگین نمی باشد ولی امکان تعویض قطعات آسیب دیده در هنگلم تصادفات به راحتی میسر می باشد.
این نو در دسته شاسیهای مستقل قرار میگیرد. شاسی ماشینهای سواری قدیمی معمولا از این نوع بودند اما امروزه به دلیل مقاومت پیچشی بسیار پایین کمتر خودروی سواری را میتوان یافت که از شاسی نردبانی استفاده میکند. در گذشته از این نوع شاسی بیشتر در خودروهای سنگین نظیر کامیون و اتوبوس استفاده میشد. شاسی نردبانی وزنی زیاد، حجمی بالا و توانایی کمی در جذب لرزشها دارد.
این شاسی خودرو نیز نوع دیگری از شاسی مستقل است که هم فضای کمتری را اشغال میکند و هم توانایی بیشتری در جذب ضربات را دارد. اما از سوی دیگر مقاومت پیچشی و قابلیت تحمل وزن پایین این نوع شاسی نیز موجب شده تا استفاده زیادی از آن نشود. شاسیهای صفحهای معمولا تعمیر و بازسازی سختتر و پرهزینه تری نسبت به شاسیهای نردبانی دارند.
این مدل به شاسی سه بعدی یا فضایی هم معروف است. در واقع شاسی لولهای نخستین مدلی بود که هم به صورت طولی و هم عرضی ساخته میشد و تمام قسمتهای اتاق خودرو را در بر میگرفت. با توجه به مقاومت پیچشی بالا، شاسی ماشینهای اسپرت از این نوع ساخته میشوند. شاسی لولهای به دلیل ساختار فضایی خود حفاظت خوبی از سرنشینان خودروهای مسابقهای میکند اما معایبی نیز با خود به همراه دارند که از جمله آنها میتوان به فضای زیاد اشغال شده اشاره کرد. قیمت و حجم بالای این نوع شاسی سبب شده تا نتوان از آنها در خودروهای سواری استفاده کرد.
شاسی پراید تا پیشرفته ترین خودروهای سواری در این دسته قرار میگیرند. شاسی مونوکوک یک نوع شاسی غیر مستقل است که از وزن کم، استحکام بالا و مقاومت نسبتا مناسب در برابر ارتعاشات برخوردارست.
شاسی ماشینهای سواری به دلیل نیاز به فضای زیاد و امکان نصب قطعات بیشتر معمولا از این نوع انتخاب میشود. البته شاسی مونوکوک چندان بی عیب و نقص هم نیست چراکه مقاومت نسبتا کمی در برابر ضربات شدید دارد و تعمیر اساسی آن پس از تصادفات سخت چندان امکان پذیر نیست.
درحین رانندگی به دلیل هموار نبودن سطح جاده و لرزش های حاصل از این چاله ها به شاسی خودرو، این احتمال وجود دارد که قطعات دچار شل شدگی و همچنین اتصالات و پیچ ها دچار بازشدگی شوند. گاهی نیز ممکن است در اثر تصادفات شاسی و رویه آن آسیب ببیند و فرم شاسی از حالت اصلی خود خارج شود که در این صورت میبایست هرچه سریع تر نسبت به تعمیر آن اقدام نمود.
در وهله اول میتوان اتصالاتی که با پیچ و پرچ به هم متصل هستند را با یک چکش امتحان کرد. در صورت شل بودن بلافاصله متوجه این مموصوع خواهید شد. با ضربه چکش و شنیدن صدای خفه، باید متوجه این قضیه شوید که پیچ و یا پرچها شل شده اند و باید نسبت به تعویض پیچ و پرچ های خراب شده اقدام کرد. ضربه زدن بر روی پرچها برای محکم شدن دوباره به هیچ وجه کار درستی نیست و مقاومت آن ها را کمتر خواهد کرد.
درصورت ضربه وارد کردن به شاسی خودرو و شنیدن صدایی مانند صدای جیر جیر به این معناست که لاییهای آن خراب و نیاز به تعویض دارد.
همان طور که اشاره شد، در اثر تصادف، فرم شاسی و رویه آن دچار تغییر خواهد شد که میتوان با اندازه گیری دقیق و چند آزمایش ساده از این تغییر فرم مطمئن شد و دوباره آن را با عمل کشیدگی و … تعمیر نمود. اما هرگز شاسی خراب شده نمیتواند مانند روز اول شود و اولینعامل آن ساییدگی لاستیکها به علت کج شدن محور شاسی خواهد بود. در عمل اندازه گیری انحراف قاب شاسی میتوان با استفاده از ریسمان به دو روش استفاده کرد که در یک روش روسازی را جدا میگنند و آن را اندازه گیری میکنند و در روش بعدی، روسازی را دست نمیزنند و دوباره اندازه گیری را انجام میدهند.
هر راننده ایی ممکن است روزی دچار تصادفات سطحی و شدید شود. گاهی ممکن است که در تصادفات سطحی در ظاهر مشکلی به چشم نیاید و خیلی راحت از آن بگذرید. این موضوع باعث میشود در دراز مدت و رانندگیهای طولانی متوجه یک سری مشکلات شوید و با علائم آن روبرو شوید و مشکلات شاسی خودرو نمایان شود
در زمانهایی که تصادف کردید حتی در سطحی ترین حالت ممکن ممکن است شاسی دچار خمیدگی شده باشد. برای این کار بهتر است در اطراف خودروی خود قدم بزنید و با دقت به شاسی نگاه کنید.در صورت امکان نیز بهتر است از قسمت زیرین خودرو شاسی را بررسی کنید. در صورت مشاهده چنین نشانه ایی باید سریعا نسبت به رفع آن اقدام کنید.
زنگ زدن شاسی خودرو نیز میتواند از نشانههای خرابی شاسی خودرو باشد که این مسئله مشکلاتی را به همراه دارد. به همین دلیل قبل از خرابی قطعات دیگر و ایجاد مشکلات دیگر باید با یک متخصص برای حل آن راه حلی پیدا کنید.
شاید بعد از تصادف حس کنید که خودرو تراز نیست و تعادل ندارد و همیشه تمایل دارد در یک جهت باشد. این موضوع یکی از از شایع ترین نشانههای خرابی شاسی خودرو میباشد.
اگر شاسی خودرو دچار خرابی باشد معمولا صدای جیر جیر و ساییدگی قطعات را از سمتهای جلو، کنارهها و قسمت عقب ماشین میشنوید. این صداهای عجیب و غریب نیاز به بررسی سریع و فوری دارد.
شاسی معیوب میتواند خرابی کمک فنر و دیگر قطعات سیستم تعلیق را به همراه داشته باشد. در حقیقت خراب و ایراد در شاسی خرابی کمک فنر را تسریع میکند و باعث میشود در سطوح ناهموار چرخها تعادل کافی نداشته باشند.
مشکلات شاسی خودرو باعث ساییدگی غیر معمولی و بیش از حد لاستیکها میشود. ضمن اینکه لاستیکهای ساییده شدن خطر تصادفات را به خصوص در روزهای برفی و بارانی را بیشتر میکند. اگر لاستیکهای خود را به تازگی تعویض کردید و در زمان کوتاهی متوجه فرسودگی آنها شدید حتما شاسی خودرو را مورد بررسی قرار دهید.
همانطور که متوجه شدید شاسی خودرو یکی از مهمترین اجزای خودرو است که اگر دچار آسیب شود باعث خطر آفرینی میشود. در حقیقت وجود کوچکترین نقص در شایس خودرو می تواند منجر به ایجاد حوادث جانی و یا خرابی دیگر قطعات یدکی خودرو شود. به همین منظور بهتر است در صورت مشاهده مشکل با مراجعه به یک مکانیک مجرب از حوادث بعدی جلوگیری کنید و با شناسایی مشکلات شاسی خودرو و تعمیر آن رانندگی ایمنتری را برای خود و سرنشینان خودروی خود رقم بزنید.