این مقاله را به اشتراک بگذارید
تنظیم فرمان خودرو، فاصله داخلی بین قسمت جلو و عقب چرخ‌های جلو اتومبیل است به بیان دیگر میزان فرمان به معنای برابر بودن اندازه دهانه جلو و عقب چرخ‌های خودرو است و تاثیر زیادی در کنترل اتومبیل به ویژه در سرعتهای بالا دارد.
فرمان چیست؟
هنگامی که راننده فرمان خودرو را می‌چرخاند، این حرکت از طریق اجزای سیستم فرمان تبدیل به حرکت افقی شده و به چرخ‌ها انتقال پیدا می‌کند. سیستم فرمان انواع مختلفی داشته و بسته به نوع فرمان، نحوه عملکرد آن نیز متفاوت خواهد بود.
اجزای سیستم فرمان
- غربیلک فرمان: اولین تجهیز سیستم فرمان غربیلک است که چرخش آن توسط راننده، جهت حرکت خودرو را مشخص می‌کند.
- ستون فرمان: ستون فرمان که تحت عنوان میل فرمان نیز شناخته می‌شود؛ واسطه بین غربیلک و جعبه‌فرمان بوده و حرکت غربیلک را به جعبه فرمان منتقل می‌کند.
- جعبه فرمان: شاید به جرات بتوان گفت که مهم‌ترین بخش سیستم فرمان، جعبه فرمان بوده و وظیفه افزایش گشتاور اعمالی و تبدیل حرکت دورانی فرمان به حرکت خطی را بر عهده دارد.
- اهرم‌بندی فرمان: اهرم‌بندی شامل قطعاتی چون شغال‌دست، سگ‌دست، پیتمن و… بوده و در انتقال حرکت فرمان به چرخ دخیل است.
سیستم فرمان در حالت کلی به سه دسته تقسیم می‌شود
- فرمان مکانیکی: در این سیستم پینیون حرکت چرخشی غربیلک را به دنده شانه منتقل می‌کند؛ دنده شانه نیز حرکت خطی دارد که این حرکت خطی در نهایت به چرخ‌ها انتقال می‌یابد.
- فرمان هیدرولیکی: اگر با هر دو خودرو فرمان مکانیکی و هیدرولیکی رانندگی کرده باشید تفاوت این دو را کاملا احساس کرده‌اید. رانندگی با فرمان‌های مکانیکی بسیار خسته‌کننده بوده و اتفاقا یکی از دلایل ابداع فرمان‌های هیدرولیکی نیز همین مورد بوده است. در این سیستم با استفاده از یک پمپ، فشار روغن و سایر تجهیزات، حرکت فرمان به چرخ‌ها انتقال می‌یابد.
- سیستم فرمان الکتریکی: فرمان الکتریکی جدیدترین سیستم فرمان است که با استفاده از یک موتور الکتریکی به راننده جهت چرخش فرمان کمک می‌کند. ازجمله مزایای این فرمان‌ها می‌توان به افزايش سرعت، عملكرد بهتر فرمان، حفظ تعادل و… اشاره کرد.
اهمیت میزان فرمان
بخوانید: گیربکس چگونه کار می‌کند؟
چگونه تشخیص دهیم نیاز به تنظیم فرمان خودرو وجود دارد؟
غربیلک فرمان اتومبیل باید در مسیرهای صاف بزرگراه‌ها کاملا صاف و تراز باشد، کوچکترین تغییر در میزان فرمان اتومبیل باعث تغییر در وضعیت غربیلک فرمان می‌شود. البته کج بودن غربیلک همیشه نشانه میزان نبودن فرمان نیست زیرا ممکن است تعمیرکار جلوبندی هنگام میزان فرمان اتومبیل به وضعیت تراز بودن غربیلک توجه نکرده باشد . اما تغییر در وضعیت قبلی غربیلک به معنی تغییر در تنظیم فرمان (با فرض میزان بودن باد لاستیک‌ها) است.
بطور مثال اگر غربیلک فرمان بعد از تنظیم میزان فرمان اندکی متمایل به چپ یا راست باشد و بعد از عبور از چاله یا دست انداز تراز شود، این تراز شدن به معنی تغییر حالت قبلی غربیلک و از تنظیم خارج شدن میزان فرمان است.
یکی دیگر از علائم میزان نبودن فرمان اتومبیل کشیدن فرمان است. البته توجه داشته باشید کشیدن فرمان انواع گوناگونی دارد. برای مثال ممکن است اگر فرمان را کمی به یک سمت بچرخانید تمایل به رفتن به آن سمت در صورت ثابت نگاه داشتن فرمان داشته باشد که به این حالت در اصطلاح کارشناسان خودرو گیج بودن فرمان می‌گویند. کشیدن فرمان به معنی مقاومت فرمان به حرکت مستقیم است و تمایل انحراف آهسته بعد از رها کردن فرمان به معنی میزان نبودن فرمان نیست. به طور مثال در ایران به دلیل شیب اندک جاده به سمت راست، انحراف آهسته اتومبیل به سمت راست بعد از رها کردن فرمان به معنی اشکال در میزان فرمان نیست و نمیتوان انتظار داشت اتومبیل بعد از رها کردن فرمان در یک مسیر طولانی در خط صاف حرکت کند.
دلایل بهم خوردن تنظیم فرمان
- آسیب در جلوبندی خودرو
- سبک رانندگی
- تصادف
- سطوح ناهوار جاده و دست اندازها
نشانه های عدم تنظیم میزان فرمان
- ساییدگی لاستیک‌های خودرو
- به هم خوردن تعادل خودرو
- کشیده شدن خودرو به یک سمت
- تغییر در حالت قرارگیری غربیلک فرمانی
دلایل اهیمت تنظیم فرمان
- جلوگیری از واژگون شدن خودرو
- پیشگیری از ساییده شدن لاستیک‌ها
- فرمان پذیری و کنترل اتومبیل در سرعت بالا
- کاهش مصرف سوخت
- جلوگیری از استهلاک سیستم تعلیق خودرو و جعبه فرمان
سرویس‌های دوره‌ای خودرو
چه زمانی به میزان فرمان نیاز است؟
در حالت معمول بهتر است خودرو به صورت سالیانه تنظیم فرمان شود. اما در شرایطی مانند تصادف، رانندگی در مسیرهای خاکی و ناهموار، افتادن خودرو در چاله و برخورد با جدول‌های کنار خیابان تنظیم فرمان به هم می‌خورد و یکی از راه‌های ساده تشخیص آن، توجه به نحوه قرارگیری غربیلک فرمان است. غربیلک فرمان باید در مسیرهای صاف و هموار تراز باشد. پس از مشاهده هرگونه تغییر در وضعیت غربیلک فرمان باید نسبت به تنظیم آن اقدام کنید.
نحوه تنظیم فرمان
برای اینکه فرمان خودرو را به حالت عادی و بدون اشکال بازگردانید نیاز است که به مکانیکی مراجعه کنید. این کار با استفاده از دستگاه مخصوص لیزری انجام می‌شود. با استفاده از آن زاویه کمبر تشخیص داده شده و توسط مکانیک به صفر می‌رسد.
اندازه‌گیری دهانه چرخ (Toe): این پارامتر به اندازه‌گیری زاویه بین چرخ و محور واصل بین چرخ‌های جلو و عقب می‌پردازد. دهانه چرخ‌ها میتواند به سمت داخل (Toe In) یا در اصطلاح Positive Toe یا به سمت خارج (Toe Out) و در اصطلاح Negative Toe باشد.
اندازه‌گیری سر چرخ (Camber): سر چرخ بیانگر زاویه بین محور عمودی چرخ و محور عمودی خودرو به هنگام دید از جلو یا دید از عقب است. سرچرخ نیز به‌صورت مثبت و منفی تعریف می‌شود.
اندازه‌گیری جلو و عقب بودن چرخ‌ها (Caster): این زاویه همانند شکل زیر تعریف شده و همانند موارد فوق به صورت مثبت و منفی خواهد بود.
تنظیم غربیلک فرمان: تنظیم غربیلک فرمان نیز در میزان بودن آن نقش حیاتی داشته و لذا به هنگام تنظیم فرمان باید نهایت دقت را به آن داشت.
دستگاه میزان فرمان با استفاده از سنسورهای موجود اندازه‌گیری‌های لازم را انجام داده و پس از آنالیز و تحلیل اطلاعات اندازه‌گیری‌شده، توصیه‌های لازم را به کاربر ارائه می‌دهد. پس از اعمال توصیه‌های فوق بر روی خودرو، اندازه‌گیری‌ها مجددا انجام می‌شود.
در نهایت ذکر این نکته ضروری است که برخی اوقات تصور بر میزان نبودن فرمان است. در حالی که شاید مشکل از باد لاستیک‌ها باشد؛ لذا قبل از مراجعه به تنظیم فرمان، باد لاستیک‌ها را نیز کنترل کنید تا از انجام هزینه‌های غیرضروری جلوگیری شود.
