فرمان خودرو، به عنوان کنترل اصلی خودرو باید هم برای خودرو و هم راننده آن چنان راحت باشد که رانندگی با کمترین خطر را برای راننده تضمین کند. بواسطه فرمان میتوان چرخهای جلو را هدایت کرده و آنها را به سمت چپ یا راست میچرخاند. مجموعه فرمان خودرو تنها شامل غربیلک نبوده و قطعات پیچیدهتری را نیز شامل میشود. شاید بتوان ملموسترین قطعه این سیستم را همان غربیلک درنظر گرفت که با چرخش دست راننده حرکت کرده و چرخها را به سمت چپ یا راست هدایت میکند. وظیفه افزایش گشتاور نیز برعهده این قطعه است. به طوری که هر چه قطر غربیلک بیشتر باشد گشتاور تولیدی نیز بیشتر میشود. قطعه اصلی دیگر، جعبه فرمان است که وظیفه اصلی آن تبدیل حرکت خطی دست به حرکت دورانی است. از دیگر قطعات سیستم فرمان خودرو میتوان به میل یا ستون خرطومی پیتمن، میله درگ و شغالدست و سگدست اشاره کرد.
بهتر است پیش از بررسی جعبه فرمانهای هیدرولیکی درباره سیستم فرمان خودرو و بخش جعبه فرمان بیشتر بدانیم. یکی از اجزای اصلی سیستم فرمان، جعبه فرمان است که اصلیترین عامل تمایز در سیستمهای فرمان محسوب میشود. در واقع نوع جعبه فرمان است که نوع این سیستم را تعیین میکند. نوع جعبه فرمان در کیفیت عملکرد سیستم فرمان تأثیر بسزایی دارد. درواقع این کیفیت عملکرد جعبه فرمان است که کنترل فرمان برای راننده را راحتتر و نرمتر میکند.
اساس طرز کار همه انواع جعبه فرمان مشابه است. به این ترتیب که وقتی راننده غربیلک فرمان را می چرخاند، گشتاور و حرکت دورانی حاصل از آن به جعبه فرمان منتقل میشود. جعبه فرمان حرکت دورانی غربیلک را به حرکت خطی تبدیل کرده و در ادامه سبب پیچیدن چرخها به چپ یا راست میشود.
1. فرمان ساده و مکانیکی
2. فرمان هیدرولیکی
3. فرمان برقی یا الکتریکی (EPS)
حوزه الکترونیک و صنایع خودرو سازی و سایر صنایع نیز بهره ای از آن برده اند. بخش سیستم فرمان خودرو یکی از این پیشرفت ها است که وظایف مهمی نظیر تغییر مسیر و هدایت خودرو را برعهده دارد. جعبه فرمان بر اساس کیفیت عملکرد یعنی میزان افزایش گشتاور و راحتی راننده در فرمان دادن و کنترل خودرو به دو دسته مکانیکی و کمکی تقسیم میشود. این دو دسته خود دارای انواع و زیرمجموعههای دیگری هستند. همچنین قطعات اصلی این دو دسته تفاوتهای بسیاری دارند. جعبه فرمانهای کمکی نیز انواع مختلفی دارد. این جعبه فرمانها راحتی و آسایش راننده را بیشتر تأمین میکنند و نیروی زیادی از او جهت به حرکت درآوردن غربیلک نمیگیرند، بلکه یک نیروی کمکی از نوع هیدرولیکی یا الکتریکی در جعبه فرمان به کمک راننده میآید. نرمی سیستمهای مجهز به این نوع جعبه فرمان هنگام پارک خودرو و فرمان گرفتنهای تیز بیشتر به چشم میآید.
تنظیم فرمان چیست وچه اهمیتی دارد؟
این سیستم یکی از عادی ترین سیستم ها است که شامل پینیون، دنده شانه ای، غربیلک فرمان و ستون فرمان می باشد. حرکت دروانی غربیلک فرمان به وسیله فرمان به پینیوت رسیده و از پینیون به دنده پینیون منتقل می شود. این حرکت در دنده شانه ای به حرکت خطی تبدیل شده و سپس به وسیله مفصل های فرمان به سمت چرخ های خودرو منتقل می گردد. جهت چرخاندن فرمان های مکانیکی به خصوص در حالت توقف خودرو احتیاج است تا نیروی بالایی از سوی راننده به فرمان وارد شده و فرمان می بایست به وسیله هر دو دست بچرخد.
سیستم فرمان هیدرولیک خودرو یکی از اجزای محبوب خودرو است که هدایت و تغییر مسیر خودرو را برای راننده راحت تر می کند. در این سیستم اجزایی همچون پمپ هیدرولیک، پیستون، سیلندر، لوله های رابط، شیرهای کنترل، تسمه، فولی، مخزن روغن و … به سیستم مکانیکی افزوده شده است. این سیستم فرمان خودرو برای عملکرد خود از موتور کمک می گیرد به همین دلیل مصرف انرژی بیشتر شده و بازدهی خودرو نیز کاهش می یابد. در این فرمان، روغن با فشار بالایی به وسیله یک پمپ هیدرولیک به جعبه فرمان تزریق می گردد. فرمان هایی که از سیستم هیدرولیک استفاده می کنند با یک دست و به صورت نرم می چرخند.
وجود برخی معایب در سیستم فرمان هیدرولیک علی الخصوص استفاده از موتور حتی در مواقعی که فرمان خودرو هیچ حرکتی ندارد، باعث شده که محققین به فکر تولید سیستم مفیدتر و بهتر بیفتند. سیستم الکترومکانیکی در سال های اخیر ارائه شده و به جای استفاده از موتور در آن به پمپ هیدرولیک یک موتور الکتریکی افزوده شده و باعث مستقل شدن فرمان از موتور خودرو شده است.
سیستم فرمان الکترونیک یا برقی، از یک موتور برقی روی میله فرمان در کنار چندین سنسور که گشتاور وارد شده توسط راننده را تشخیص میدهند، تشکیل شده است. با هر چرخش فرمان، مقدار الکتریسیته ایجاد شده تغییر میکند. در واقع در این نوع سیستم، بر خلاف سیستم هیدرولیک که پیوسته در حال کار است، فقط پس از چرخاندن فرمان و چرخش چرخ ها نیروی مورد نیاز ایجاد میشود که در نتیجه در استفادهی بلند مدت هزینهی تعمیر و نگهداری کمتری دارد. از مزایای فرمان برقی می توان به مصرف سوخت کمتر، سر و صدای کمتر، تعمیر و نگهداری کمتر نسبت به فرمان هیدرولیک دانست.
یکی از بزرگترین بحثهای موجود در فرمانپذیری و سواری خودروهای مدرن، تقابل فرمان برقی و هیدرولیک است. بسیاری از رانندههای باتجربه و حرفهای فرمان هیدرولیک را ترجیح میدهند و عملکرد فرمان برقی را خستهکننده و ناهماهنگ میدانند. اما افرادی هم هستند که فرمان برقی را راضی کننده دانسته و رانندگی با این نوع خودرو را ترجیح میدهند. بهترین راه برای پاسخ به این سؤال تجربهی شخصی است. بهتر است قبل از خرید خودرو به سیستم فرمان آن توجه کنیم و رانندگی با فرمان برقی و هیدرولیک را شخصاً تحت نظر داشته باشیم.