سیستم های ایمنی خودرو از مهم ترین بخش های یک خودرو می باشد که موجب کاهش چشمگیر سوانح و خسارت های مالی و جانی می گردند. عموما ناگوار ترین تصادفات رانندگی در خودرو هایی رخ می دهد که فاقد سیستم ایمنی استاندارد هستند.
امروزه سیستم ایمنی خودرو به دو گروه بسیار مهم تقسیم می شوند: سیستم ایمنی فعال خودرو و همچنین سیستم ایمنی غیر فعال خودرو. که هر کدام در خودرو موارد خاصی را شامل می شوند که بسیار در امنیت خودرو تاثیر گذاراند. در ادامه می پردازیم به سیستمهای ایمنی فعال و غیر فعال موجود در خودرو.
سیستم ایمنی غیرفعال فقط هنگام به رخ دادن تصادفات وظیفه ی کاهش آسیب و خسارت های احتمالی به سرنشینان را بر عهده دارند. اکثر افراد با سیستم ایمنی غیرفعال آشنایی دارند. مانند کمربندهای ایمنی، کیسه های هوا، فیوز قفل کن و. . .
علاوه بر کمربند ایمنی، کیسه هوا و. . . تجهیزاتی بر روی خودروها نصب شده و مانع از ایجاد تصادف می شوند، این سیستم ها و تجهیزات مربوط به آن را سیستم های ایمنی فعال می گویند. سیستم ایمنی فعال، هنگامی که استارت خودرو زده می شود شروع به فعالیت می کند و از به وجود آمدن تصادفات جلوگیری می کند.
این سیستم ها در تمام زمانی که خودرو روشن می باشد فعال بوده و از به وجود آمدن سوانح جلوگیری می کنند. در حقیقت این سیستم ها حکم پایدار کردن وضعیت خودرو را برعهده دارند. از مهمترین این سیستم ها می توان به سیستم ABS ، ESP، EBD و… اشاره کرد.
در واقع این بخش از سیستم ایمنی خودرو وظیفه هشدار دادن به راننده را برعهده دارد. این سیستم ها هروقت احساس کنند، راننده از نکات ایمنی در رانندگی غفلت کرده یا سایر عوامل خطر آفرین راننده و خودرو را تهدید می کنند، با هشدار به موقع به راننده، مانع از ایجاد تصادف و در نتیجه مانع از آسیب به خودرو، سرنشینان، عابران پیاده و سایر خودروهای مجاور می شوند.
سیستمهای ایمنی خودرو مانند دیگر تجهیزات آن، از گذشته تا به امروز دستخوش تغییرات بسیاری شدهاند. شاید اهمیت این سیستمها به سبب مرتبط بودن با جان انسانها، پیشرفت چشمگیرتری را موجب شده است.
در خودرو های قدیمی برای ترمز کردن باید پای خود را مدام به روی پدال ترمز گذاشته و سپس برمیداشتید. این عمل در جهت لیز نخوردن لاستیک های خودرو به روی زمین بوده است. اما امروزه با پیشرفت های بسیار زیادی که در صنعت خودروسازی شده است. ترمز های ABS انقلاب بزرگی در صنعت خودرو است. بدون ABS، رانندهها مجبور بودند برای قفل نشدن چرخ ها در سطوح لغزنده، مدام پدال ترمز را فشار دهند. در این حالت، فرمان خودرو در کنترل راننده نبود. اما بزرگترین مزیت ABS نیز همین فرمانپذیری خودرو در هنگام سُر خوردن است. همچنین ABS در هر لحظه میتواند فشار ترمزها در هر چهار چرخ به صورت جداگانه تنظیم کند.
در حقیقت این قطعه در سیستم ایمنی خودرو نقش بسیار مهمی دارد. چرا که مهمترین وظیفه آن، ایجاد پایداری مناسب در هنگام چرخیدن با خودرو در پیچ ها می باشد. این سیستم بسیار هوشمند برای اولین بار توسط شرکت بوش آلمان در سال 1995 به وجود آمد. قطعا بعد از ابداع ترمزهای ABS، کنترل پایداری یا ESP مهمترین دستاورد مهندسان برای ارتقای ایمنی خودروهاست. اولین خودروهایی که به ESP مجهز شدند مرسدس S-class و BMW سری7 بودند. این سیستم در هر لحظه عملکرد ABS، کنترل کشش و همچنین میزان چرخاندن فرمان را رصد میکند و در صورت تشخیص شتاب جانبی، وارد عمل میشود. از سال 2012 وجود ESP برای تمام خودروهای بازار ایالات متحده اجباری شد.
همانطور که میدانید در گذشته پیش از آمدن فرمان های هیدرولیک با فرمان های بسیار سفت سروکار داشتیم. فرمان های هیدرولیک در سرعت های بالا، عملکرد پرریسکی داشته و مقداری کنترل خودرو را با چالش همراه می سازند.
فرمان های برقی یا EPS، این مشکل را برطرف ساخته و قدرت کنترل بیشتری در سرعت های بالا به راننده می دهند. این فرمان ها در سرعت های بالا سفت شده و روانی فرمان هیدرولیک را از دست می دهند؛ به این صورت خودرو در دامنه ی کنترل بیشتری قرار گرفته و ریسک فاجعه آفرینی کاسته می شود.
کروز کنترل جزو وسایل رفاهی خودرو دسته بندی می شود و وظیفه حفظ سرعت خودرو در مسیر را دارد و در صورت وجود مانع حین حرکت در مسیر خودرو اگر راننده اقدام به کاهش سرعت نکند، برخورد با آن حتمی خواهدبود.
اما نمونه ای که توسط مرسدس بنز ارائه شد و روی کلاس اس و CL این شرکت در سال 1999 پیاده سازی شد در هر دو حالت کاهش و یا افزایش سرعت خودرو جلویی، با رادارهای قرار گرفته در دماغه خودرو می توانست با خودروی جلویی فاصله را هماهنگ سازد. بعد از مرسدس بنز، جگواردر کوپه اسپرتی خود یعنی XK از کروز کنترل تطبیقی در همان سال استفاده نمود.
این سیستمها از سنسورهای فشار وایرلسی بهره میبرند که درون هر چرخ تعبیه میشود و فشار لحظهای آن را مشخص میکنند. برای رانندگانی که در مسابقات شرکت میکنند یا پیچهای تند را با سرعت پشت سر میگذارند، سیستم TPMS برای اطلاع از رسیدن هر چهار تایر به دمای کاری مورد نظر، حیاتی خواهند بود.
کمپانی ولوو برای اولین بار کیسه هوای جانبی را با بهکارگیری در خودروهای سدان و واگن 850 مدل ۱۹۹۵ معرفی کرد. این کیسههای هوا چه در درب خودرو و چه در صندلی قرار داده شده باشند؛ به شکل قابل ملاحظهای جراحات قفسه سینه را در تصادف از طرفین کاهش میدهند.
برخی از خودروها مانند مرسدس بنز کلاس E از دو کیسه هوای جانبی مجزا بهره میبرند. خودروهای دیگری به کیسه هوای جانبی مجهز هستند که در طرف دیگر (وسط خودرو) قرار میگیرد و از آسیب رسیدن به راننده و سرنشین جلوگیری میکند.
خودرو ولوو S80 مدل ۱۹۹۹، اولین خودرویی است که بهصورت استاندارد به کیسه هوایی مجهز شده بود که هر دو سرنشین جلو و عقب را از قسمت شیشهای جانبی خودرو محافظت میکرد.
در اکثر خودروها، کیسههای هوای پردهای مدتی بعد از برخورد همچنان شرایط خود را حفظ میکنند تا از سر و دیگر قسمتهای بالایی بدن در مواقعی که خودرو واژگون میشود و در مقابل خردهشیشه و اجزایی از خودرو که پرتاب شدهاند، محافظت کند.
با توسعه روشهای جدید و بهکارگیری فناوریهای نوین، فولاد همچنان در حال مستحکمتر شدن است. فولادهای با استحکام جدید، از ترکیبات ویژهای بهره میبرند که باعث سبکتر شدن و درعینحال مقاومتر شدن آنها میشود.
با بهکارگیری این فولاد در نقاط حساسی چون ستونها و قسمت زیرین خودرو، جایی که پاهای سرنشینان قرار میگیرد، احتمال آسیب بهشدت کاهش مییابد؛ چراکه فولاد مورد بحث بهآسانی خم نمیشود و تاب نمیخورد. همچنین با افزایش استحکام شاسی، خودرو سواری آن نیز بهبود مییابد.
چراغهای زنون نسبت به نمونههای هالوژنی پرنورتر هستند و طیف رنگهای موجود در نور خورشید را بهتر به نمایش میگذارند. چراغهای LED نیز عصر جدیدی را پایهگذاری کردندو در مصرف انرژی بسیار بهتر ظاهر شدند.
بااینحال مسئله روشنایی تنها بخشی از مزایای آنها است. چراغهای تطبیقی این قابلیت را دارند تا روشنایی خودرو را طوری تنظیم کنند که نور، داخل چشمهای راننده روبرو قرار نگیرد و عملا خطر تصادف به دلیل کاهش دید رانندگان در این مواقع به صفر برسد. همچنین چرخش چند درجهای و اضافه شدن پرتوهای نور جانبی سر پیچها، رانندگی در شب را بسیار آسانتر و ایمنتر میکند.
اگر تا به حال در زمان رانندگی موقعیتی را تجربه کرده باشید که در آن تنها با لحظهای نگاه به جایی غیر از جاده )معمولا این حواسپرتی را تلفن همراه موجب میشود) ناگهان متوجه میشوید که فاصله شما با خودروی جلویی بسیار کم شده است، ضرورت وجود ترمز خودکار را درک خواهید کرد. دوربین، لیزر، رادار یا ترکیبی از آنها در ساختار ترمزهای خودکار به کار گرفته میشود.
سیستمهای ترمز خودکار در زمانی که احتمال وقوع تصادف تشخیص داده شود، کنترل کامل را در دست میگیرند و توانایی آن را دارند که خودرو را بهطور کامل متوقف کنند. همچنین سیستمهای ترمز خودکاری وجود دارد که نسبت به عابران پیاده و دوچرخهسواران نیز حساس هستند.
سیستمهای نظارت بر نقاط کور با بهکارگیری رادار یا سنسورهای مافوق صوت در یک چهارم انتهایی خودرو، احتمالا دقیقترین سیستم کمکی رانندگی هستند که در عین حال حواس راننده را پرت نمیکنند.
البته برف، گردوخاک و بهطور کلی آبوهوای نامناسب، کارکرد این سنسورها را مختل میکند. اما زمانی که مانعی وجود نداشته باشد، علامت هشداردهنده تعبیهشده در آینههای جانبی یا در خودرو میتواند از خطرات موجود در جابهجایی بیموقع بین خطوط جلوگیری کند.
دوربینهای مادون قرمز تصویری از اجسامی را که خیلی دورتر از شعاع نور چراغهای خودرو است، نمایش میدهد و همچنین این قابلیت را دارد تا انسانها و حیوانات را بهصورت جداگانه مشخص کند.
با این حال امکان خاموش کردن چراغها و حرکت بهصورت مخفیانه وجود ندارد؛ چراکه هیچ یک از خودروسازان علاقهای به پذیرفتن عواقب بهکارگیری سیستم دید در شب بهعنوان تنها مرجع تشخیص محیط اطراف، ندارند.
غییرلاین، سیستمی است که اگر بدون راهنما از روی خطوط سفید عبور کنید، به شما هشدار میدهد. در این سیستم انحراف احتمالی از مسیر خطوط جاده، تشخیص داده شده و در صورتی که خودرو از این مسیر منحرف شود، به راننده هشدار داده می شود. این اتفاق با کمک دوربین های تعبیه شده در خودرو، انجام گرفته و از تصادفات ناشی از انحراف مسیر، جلوگیری به عمل می آورد.
خودروسازان همواره به فکر سلامتی و ایمنی خریداران خود هستند و در این راه از هیچ چیزی کم نخواهند گذاشت. در مواقع تصادف اگر در محلی باشید که عبور و مرور زیاد است، مردم به سرعت به کمک شما میآیند و با پلیس و آمبولانس تماس میگیرند. اما اگر در یک مسیر خلوت دچار سانحه تصادف شوید، امکان این که کسی به شما امدادرسانی کند، بسیار کم است.
در خودروهای امروزی، پس از تصادف و با بازشدن ایربگ، خودرو با مرکز امداد شرکت تماس برقرار میکند. در این هنگام اپراتور برای کمک روی خط میآید و اوضاع را کنترل میکند. این اپراتور بعد از اطمینان از حال و موقعیت راننده و سرنشینان، نیروهای امداد را به موقعیت میفرستد.