پلوس که نام اصلی آن Axle Shaft است وظیفهی انتقال نیرو از دیفرانسیل به چرخ را دارد. پلوس نیروی تولید شده توسط موتور خودرو را به گیربکس یا همان جعبه دنده انتقال می دهد و سپس این نیرو توسط میل گاردان به دیفرانسیل خودرو انتقال می یابد. این قطعه از قطعات جلوبندی خودرو به شمار میرود و نقش مهمی را در پیشرانه خودرو بازی می کند و خراب شدن آن می تواند مشکلات جدی برای خودرو به وجود آورد. اجزای سیستم انتقال قدرت بزرگ یا کوچک هستند اما این ابعاد تعیین کننده اهمیت آنها نیست. بلکه این سیستم تنها در صورت صحت و سلامت تمام اجزا قادر خواهد بود به خوبی به وظایف خود عمل کند. پلوس یکی از این اجزای مهم است و در ادامه عملکرد و مشکلات احتمالی این قطعه را بررسی کنیم.
نیروی تولیدی موتور، از طریق گیربکس و دیفرانسیل که وظیفه تنظیم دور چرخ ها را به عهده دارد، با استفاده از میلهای با طول های متفاوت از داخل دیفرانسیل به دو چرخ منتقل می گردد. این قطعه پلوس نام دارد. در خودروهای دیفرانسیل عقب، نیرو ابتدا با استفاده از گاردان به دیفرانسیل منتقل شده و سپس با استفاده از پلوس به چرخ ها منتقل میگردد.
پلوس خودرو در عین سادگی یک قطعه با اجزای کوچکتر است که در عین اتصال دیفرانسیل به چرخها، انتقال قدرت به آنها را نیز انجام میدهد. این اجزا باید به گونهای عمل کنند که نیروی چرخشی دریافتی از دیفرانسیل را با کمترین هدر رفت انرژی به چرخها منتقل کنند. اجزای پلوس شامل موارد زیر میشود:
سرپلوس قطعه ای است که پلوس را به چرخ ها متصل کرده و نقش اصلی را در انتقال نیرو و سیستم تعلیق خودرو ایفا می کند. در انتهای پلوس قسمتی که به چرخها متصل میشود که باید متحرک باشد تا هنگام عبور خودرو در جادهها و پیچوخمهای آن و هنگام پیچیدن و دور زدن خودرو نرم بوده و حرکت کند تا شکسته نشود. به همین دلیل از سرپلوس جهت چرخش پیچشی پلوس استفاده میشود
سه شاخهی داخلی پلوس را در خود جای میدهد و آن را به دیفرانسیل و گیربکس متصل میکند. سه شاخه خود درون جعبه دنده قرار دارد.
گردگیر پلوس قطعه ای است که وظیفه اصلی آن محافظت از قطعات داخلی در برابر گرد و خاک موجود در هوا است که شامل قطعاتی می شود که روغن کاری شده یا گیریس کاری شده اند و بابت جلوگیری از پس دادن روغن موجود در قطعات است. این نوع گردگیر مابین چرخ و گیربکس نصب می گردد در ناحیه ای که نیرو در حال انتقال است. به دلیل مکان قرارگیری گردگیر در سیستم خودرو و ارتباط مستقیم آن با گیریس موجود در گیربکس بسیار حساس بوده و بعد از مدتی از بین می رود و فاسد می شود که این فاسد شدن منجر به آسیب های جدی تر در قطعه و پارگی آن می شود که در نهایت باعث پس دادن گیریس می شود و همچنین باعث قفل کردن موتور و از بین رفتن آن می شود.
خرابی بلبرینگ سه شاخه پلوس به صورت ضربه های متوالی به موتور بروز میکند که نشانه اش تکان های دسته دنده در سرعت پایین و لرزش ماشین در سرعتهای بالاست که اگر تعمیر نشود دسته موتور ها را از بین می برد.
صدایی که در عقب و جلو کردن پلوس به گوش میرسد ناشی از برخورد انتهای میله پلوس با مشعلی است که اگر فنر داخلش باشد این صدا کمتر به گوش میرسد و چندان ربطی به خرابی ندارد.
میلهای که بین دو سر پلوس قرار دارد و انعطاف لازم را در این قطعه ایجاد میکند. به میل پلوس شافت نیز گفته میشود. جنس و فرم شافت پلوس به دلیل فشار زیادی که متحمل میشود، قطور و از آلیاژهای محکم است.
به این ترتیب سر پلوس، سهشاخه و گردگیر قطعاتی هستند که به صورت مشابه در دو سر پلوس قرار دارند. مشعلی نیز در سمتی که پلوس به گیربکس و دیفرانسیل متصل است تعبیه میشود. اتصال پلوس به دیفرانسیل معمولا از طریق یک هزار خار دندهای صورت میگیرد.
بخوانید: دیفرانسیل چگونه کار میکند؟
یکی از اولین نشانه های خرابی پلوس را می توانید با چرخاندن کامل چرخ ها به یک سمت و شنیدن صدای اضافی بررسی کنید. در صورتی که این کار را انجام دادید و از هر کدام از طرفین صدایی شبیه تق تق شنیدید بهتر است پلوس همان سمت را مورد بررسی قرار دهید. در واقع خرابی پلوس در ابتدا با گیرکردن فرمان در هنگامی که آن را تماماً به چپ یا راست پیچیده اید نمایان می گردد.
لرزش های شدید خودرو نیز می تواند ناشی از خرابی پلوس باشد. شایع ترین نشانه آن تکان شدید دسته دنده به سمت جلو و عقب است. این تکان، مخصوصاً در هنگام گاز دادن در بزرگراه و سربالایی ها با دنده بالا خود را نشان می دهد.
اگر در هنگام دور زدن صدای تق تق از چرخ ها شنیده می شود، نشانه خرابی سرپلوس می باشد. در صورت نادیده گرفتن می تواند تاثیرات زیان باری به همراه داشته باشد که مهمترین این اثرات شامل:
توصیه می گردد صدای تق تق چرخ ها را جدی بگیرید و در اولین فرصت اقدام به تعویض سرپلوس نمایید.
در حالتی که صدایی از موتور، پلوس، فرمان و… شنیده شود، برای شروع بررسی اتومبیل، ابتدا باید آن را در یک سطح صاف با سرعت متوسط و گاهی همراه با شتاب و یا پیچیدن رانده و به موارد زیر دقت نمایید:
در صورتی که هنگام دور زدن صدای کلیک (چک چک) به گوش برسد احتمال خرابی مفصل بیرونی وجود دارد.
اگر هنگام دور زدن در دنده معکوس صدا بیشتر شود ، مفصل بیرونی باید تعویض گردد.
اگر هنگام شتاب و یا حرکت از حالت توقف صدای تق تق شنیده شود احتمال دارد که علت آن لق بودن مفصل داخلی یا بیرونی، و یا لقی زیاد دنده های دیفرانسیل یا جعبه دنده می باشد.
درصورتی که با افزایش سرعت، ارتعاشات بیشتر شود به احتمال زیاد ناشی از بالانس نبودن تایر یا چرخ و یا خمیدگی یکی از نیم پلوسها و یا افتادن وزنه ارتعاش گیر روی پلوس است.
در خودروی دیفرانسیل عقب، عوامل خرابی میتواند نشتی روغن از بلبرینگ چرخ، ایجاد صدا، بریدن پلوس و از حرکت افتادن خودرو باشد.
سالم بودن گردگیرها را بررسی نمایید. اگر گردگیرها پاره شده باشند، در اثر خروج گریس و نفوذ گرد و خاک و رطوبت، با چند ساعت رانندگی مفصلها آسیب دیده و خراب میشوند. حالت پوسیدگی گردگیر نشانه گریس نامناسب و یا حرارت زیاد است.
لقی میل پلوس و جعبه دنده بررسی شود. در صورت وجود لقی باید بررسی شود که عامل لقی سایش هوزینگ و یا سایش سرپلوس می باشد و قطعه معیوب تعویض شود.
مطمئن شوید همه بست های گردگیرها سفت بسته شدهاند. نشت گریس را بررسی کنید. اگر گردگیری شل است آن را کمی عقب بکشید. اگر ظاهر گریس شیری و یا کف آلود باشد نشانه نفوذ آب است. اگر گریس بین انگشتان حالت زبری داشت نشانه نفوذ گردوغبار است.
در هنگام تعویض میل پلوس و سرپلوس به ابعادی مانند طول رزوه (محل نصب مهره سر چرخ) ، طول خار سمت توپی چرخ و قطر میل پلوس در ناحیه نصب در داخل جعبه دنده (داخل هوزینگ و محل قرارگیری کاسهنمد) باید توجه شود.
در این مطلب با عملکرد پلوس در خودرو آشنا شدید و به ضرورت آن در قسمت جلوبندی خودرو پی بردید. همچنین با علائم خرابی پلوس آشنا شدید تا در صورت مشاهده این علائم، جلوی آن را بگیرید تا به قطعات دیگر آسیبی وارد نکند و در چنین شرایطی بهترین کار نشان دادن خودرو به یک تعمیرکار حرفهای است.