این مقاله را به اشتراک بگذارید
هنگامی که خودروی خود را روشن می‌کنید، قطعات و بخش‌های زیادی در موتور و گیربکس شروع به کار می‌کنند تا بتوانند خودرو را حرکت دهند. قطعات معمولا از فلز ساخته شده اند که حرکت آن‌ها در کنار هم اصطکاک بالایی ایجاد می‌کند و علاوه بر این که ایجاد فرسایش خواهد کرد، فشار بالایی هم به موتور وارد می‌کند. به همین علت نیاز به یک ماده روان کننده داریم تا بتواند بین این قطعات قرار گیرد و لغزش ایجاد کند. برای این که خودرو و جعبه دنده آن به خوبی کار کند، باید پس از مدتی روغن گیربکس عوض شود. اما باید بدانیم بهترین زمان برای تعویض روغن گیربکس چه زمانی است؟
روغن گیربکس (روغن جعبه‌دنده) یا همان واسکازین چیست؟
نام دیگر روغن گیربکس، واسکازین است. واسکازین واژه ای روسی است و اگر آن را معنی کنیم به معادل روغن جعبه دنده می رسیم. روغن کاری برای بخش های متحرک خودرو یا هر وسیله ی مکانیکی دیگر لازم و ضروری است، چون در صورت نداشتن روغن، امکان اینکه بخش های متحرک به طور روان و راحت به حرکت درآیند و کارشان را خوب انجام بدهند، تقریبا ناممکن می شود.
روغن گیربکس یا روغن جعبه دنده یا همان واسکازین هم نوعی روان ساز است و باعث می شود که قطعات بخش هایی از خودرو که داخل جعبه دنده یا همان گیربکس قرار گرفته اند، روان سازی شوند و به درستی به کار خود شان ادامه بدهند. این روغن به روان سازی بخش های دیگری از خودرو مانند دیفرانسیل و جعبه فرمان هم کمک می کند. وجود واسکازین برای گیربکسی که رابط میان موتور و چرخ ها هستند،بسیار حیاتی و مهم است. چون گیربکس ها، نیرویی را که موتور تولید می کند به سمت چرخ ها انتقال می دهند.
با وجود روغن گیرببکس، باز هم مقداری اصطکاک وجود دارد که باعث سایش قطعات می‌شود. خرده‌های فلز و آلودگی‌های موجود در این بخش نیز توسط روغن جذب می‌شود. از این رو وظیفه دیگری که روغن گیربکس دارد، جدا کردن ذرات ریز و براده‌های فلزات از سیستم خودرو است. به همین علت کم کم روغن آلوده می‌شود و کارایی خود را از دست می‌دهد. اگر بدانید بهترین زمان برای تعویض روغن گیربکس چه زمانی است و به موقع روغن آن را عوض کنید، خودرویی سالم‌تر و با عملکرد بهتر خواهید داشت.
بخوانید: گیربکس چیست و چگونه کار می‌کند؟
اهمیت تعویض روغن گیربکس در چیست؟
تمام سیالات موجود در خودرو نیاز به رسیدگی و تعویض دارند. اما باید بدانید که زمان عوض‌کردنِ هر کدام چه موقع است. اگر روغن گیربکس به‌موقع تعویض شود:
- گیربکس روان‌تر و بهتر به کار خود ادامه می‌دهد
- عمر مفید قطعات موجود در گیربکس بیشتر می‌شود
- درجه حرارت گیربکس کاهش پیدا می‌کند و به‌همین خاطر آسیب نمی‌بیند
- قطعات موجود در گیربکس سروصدا نمی‌کنند و همه اینها روی هم باعث می‌شود که خودرو بهتر کار کند
بعضی از راننده‌ها برای خودروی خود سنگِ تمام می‌گذارند و مثلا روغن‌های باکیفیت و گرانی برایش تهیه می‌کنند. این خیلی عالی است اما مشکل زمانی شروع می‌شود که فکر می‌کنند، هزینه‌کردنِ یک‌باره دیگر نیاز به در نظرگرفتن مواردی مانند تعویض به‌موقع روغن گیربکس یا هر روغن دیگری را از بین می‌برد. چنین چیزی درست نیست.
حتی اگر گران‌ترین و باکیفیت‌ترین روغن را هم برای خودروی خود بخرید، باز هم روزی می‌رسد که باید آن را عوض کنید. روغن گیربکس یا هر روغن دیگری در خودرو که به‌موقع تعویض نشود، خاصیت خود را از دست می‌دهد و تبدیل به مایعی مانند آب می‌شود که از عهده روغن‌کاری و روان‌سازی برنمی‌آید. این را هم یادتان باشد که اگر در زمان مناسب برای خودرو و بخش‌های مختلف آن هزینه نکنید، خسارات و آسیب‌هایی که بعداً به‌وجود می‌آید، بسیار بیشتر خواهد شد.
بهترین زمان تعویض روغن گیربکس
زمان تعویض روغن با توجه به دستی یا اتوماتیک بودن گیربکس تعیین می شود و زمانش متفاوت است.
-
گیربکس دستی
زمانی که خودروی شما دستی باشد همه چیز بستگی به دیسک و صفحه کلاچ دارد. اکثر مکانیک ها و تعویض روغنی ها پیشنهاد می کنند وقتی که برای تعویض دیسک و صفحه کلاچ به تعمیرگاه می روید همان جا کار تعویض روغن گیربکس را انجام دهید و به بعد موکول نکنید. عمر مفید دیسک و صفحه کلاچ حدودا 65 الی 80 هزار کیلومتر می باشد و پیشنهاد می شود که اگر خودروی شما از آخرین باری که دیسک و صفحه کلاچ را تعویض کرده اید، این مقدار راه رفته است صفحه کلاچ و دیسک را عوض کنید و همراه آن تعویض روغن گیربکس رانیز انجام دهید.
-
گیربکس اتوماتیک
گیربکس‌اتوماتیک یکی از اصلی ترین نقش ها را در خودرو ایفا می کند و بدون شک روغن گیربکس اتوماتیک نیز بسیار مهم وحیاتی است، روغن گیربکس اتوماتیک فقط کار روان کردن و جلوگیری از اصطکاک را انجام نمی دهد بلکه باعث خنک شدن و کنترل دما نیز می شود. روغن گیربکس اتوماتیک تاثیر زیادی بر روی اصطکاک صفحه کلاچ نیز دارد. صفحه کلاچ اهمیت بسیاری دارد و روغن گیربکس اتوماتیک نیز اصطکاک صفحه کلاچ را کاملا کنترل می کند. درحالت عادی باید 60 هزار کیلومتر که با ماشین دارای گیربکس اتوماتیک راه می روید، تعویض روغن گیربکس را انجام دهید، اما اگر طی 3 سال یعنی 36 ماه، کمتر از 60 هزار کیلومتر با ماشین، راه رفتید، بازهم باید تعویض روغن گیربکس را انجام دهید. به این علت که روغن گیربکس اتوماتیک مانند روغن گیربکس دستی بعد از مدتی خاصیت خود را از دست می دهند و باید تعویض شوند.
بخوانید: سرویس‌های دوره‌ای خودرو
چه فاکتورهایی روی زمان تعویض روغن تاثیرگذارند؟
همانطور که گفته شد، خودروهایی با گیربکس اتوماتیک و دستی دارای زمان تعویض روغن گیربکس متفاوت هستند. در اصل این مساله یکی از فاکتورهایی است که روی عملکرد و ماندگاری روغن موثر است. در ادامه فاکتورهای دیگری را هم مورد بررسی قرار می‌دهیم تا بدانید که بهترین زمان برای تعویض روغن گیربکس چه زمانی است.
-
مدل خودرو و کیفیت قطعات آن
بسته به این که چه خودرویی دارید و کیفیت قطعات داخلی گیربکس چگونه است، عمر روغن گیربکس نیز تغییر می‌کند. قطعا در خودروهایی باکیفیت زمان بیشتری طول می‌کشد تا روغن عملکرد مطلوب خود را از دست دهد.
-
میزان و نحوه استفاده از خودرو
در اصل زمان تعویض روغن بر اساس کارکرد خودرو تعیین می‌شود. یعنی میزان کیلومتری که خودرو از زمان تعویض روغن حرکت کرده است. هر چه بیشتر با خودرویتان رانندگی کنید، در بازه زمانی کوتاه‌تری باید روغن گیربکس را تعویض کنید. از طرف دیگر، جاده‌ای که به طور معمول در آن حرکت می‌کنید و شرایط جاده نیز اهمیت دارد. به عنوان مثال در جاده‌های کوهستانی، پر پیچ و خم، جاده‌های پرترافیک و … که دائم باید دنده خودرو تغییر کند، میزان استفاده از روغن در خودروی بیشتر شده و عمر آن کمتر می‌شود.
چه علائمی نشان می دهد که عمر روغن گیربکس با پایان رسیده؟
اگر زمان حدودی تعویض روغن‌گیربکس را نمی دانید نگران نباشید با توجه کردن علائمی میتوان بهترین زمان تعویض روغن گیربکس را حدس زد و برای تعویض آن اقدام کرد. مهم ترین علائم نشان دنده پایان عمر روغن موتور به شرح زیر است.
- شنیدن صداهای غیر طبیعی هنگام عوض کردن دنده
- سخت شدن پروسه دنده عوض کردن
- عوض نشدن به موقه دنده در خودروهای اتوماتیک
با توجه به این سه مورد می توانید بهترین زمان تعویض روغن‌گیربکس را تشخیص دهید تا از بوجود آمدن مشکلات بعدی جلوگیری کنید.
نحوه سنجش سطح روغن گیربکس
برای اینکه به زمان مناسب تعویض روغن‌گیربکس پی ببرید، علاوه بر در نظرگرفتن نشانه‌هایی که گفته شد، راه دیگری هم وجود دارد. در واقع با یک آزمایش ساده می‌توانید متوجه شوید که آیا گیربکس شما به اندازه کافی دارای روغن هست یا نه. برای اینکار باید:
- خودرو را روشن کنید و دقایقی منتظر بمانید
- گیج روغن‌گیربکس را بیرون بیاورید
- گیج را با یک دستمال پاک و تمیز کنید
- حالا گیج را دوباره سر جایش بگذارید و دومرتبه بیرون بیاورید
- خط روغن روی گیچ را بررسی کنید و ببینید که روغن کم شده یا نه
- اگر روغن کم شده باشد، باید به آن روغن‌گیربکس اضافه کنید
فراموش نکنید که بررسی سطح روغن‌گیربکس ضروری است و می‌تواند مانع از بروز مشکلات در هنگام تعویض دنده شود. البته صرفا اضافه‌کردن روغن به مخزن کافی نیست. اگر دیدید که کیفیت روغن افت کرده باید دست به تعویض آن بزنید. کیفیت هم زمانی افت می‌کند که رنگ روغن تیره و قهوه‌ای شده باشد. روغنی کیفیت دارد و اوضاعش مطلوب است که تیره نباشد و متمایل به قرمز باشد. پس اگر با تغییر کیفیت روبه‌رو هستید، باید بدانید که زمان تعویض روغن گیربکس فرارسیده است.
تعویض نکردن روغن گیربکس چه مشکلاتی به دنبال دارد؟
- آسیب دیدن یاتاقان ها وچرخ دنده ها
- دشواری در عوض کردن دنده های دستی
- لرزیدن خودرو و بالا رفتن دور موتور
- داغ شدن بیش از حد روغن گیربکس و ایجاد بوی سوختگی در خودرو
- ایجاد سر و صدا در خودرو، زمانی که در حالت خلاص قرار دارد
- تغییر شدید و دنده به دنده در خودرو های اتومات
تمام این موارد می توانند موجب کوتاه شدن عمر سیستم انتقال خودرو شوند. پس نسبت به زمان تعویض روغن گیربکس حساس باشید و به موقع برای این کار اقدام کنید.
